Bulgaristan Vatandaşlığı Nasıl Alınır? 2025 Güncel Rehber

Bazı yollar insanın önüne kırmızı halı gibi serilmez; ince ince taş döşemek gerekir. Bulgaristan vatandaşlığına giden yol da işte tam olarak böyle bir yolculuk… Hukuki labirentlerin, resmi prosedürlerin ve sabırla atılması gereken adımların birleştiği bir evre bu. Üstelik yalnızca evraklarla değil, geçmişle, kültürle ve hatta bazen kaderle de ilgisi var.

Ama neden Bulgaristan?

Çünkü Avrupa Birliği (AB) üyeliği avantajı,
Schengen bölgesinde serbest dolaşım,
Ekonomik fırsatlara erişim ve
Soy bağının sunduğu vatandaşlık hakkı gibi nedenlerle insanlar bu seçeneği ciddiyetle değerlendiriyor.

Bir vatandaşlık meselesi demek aslında bir kimlik meselesidir. Bu bazen, “Babaannem Bulgaristan göçmeniymiş,” cümlesiyle başlar. Bazen de daha stratejik, yatırım temelli planların bir parçası olur. Her iki durumda da aynı noktaya geliriz: karmaşık ama yönetilebilir bir sistemin kapısını aralamak.

O halde bu akış nasıl işliyor?
Kimler başvurabilir?
Hangi belgeler gerekir?
Ve daha da önemlisi bu seyir boyunca nelere dikkat etmek gerekir?

İşte tüm bu soruların cevaplarını, zaman zaman sayfaları arşınlayan bir hukukçunun gözünden, zaman zaman göçmen dedesinin hikâyesini anlatan bir torunun ağzından dinliyormuşsunuz gibi sunacağım. Hem resmi bilgilere hem halk arasındaki karşılıklarına değinerek… Mesela “doğal yolla vatandaşlık kazanımı” dediğimizde (yani Bulgaristan'da doğmuş birinin belli şartlarda vatandaş sayılması), çoğu kişi bunun otomatik işlediğini sanır; ama işin aslı biraz daha farklı.

Hazırsanız, yolculuğa başlayalım. Şeffaf, bilgi dolu ama yer yer hayatın ironisini de içine katmaktan çekinmeyen bir anlatımla… Çünkü bu bir vatandaşlık rehberi değil; aynı anda bir aidiyet arayışının, kimlik sorgulamasının ve fırsatların peşine düşmenin de hikâyesi.

Bulgaristan Vatandaşlığına Başvuru Yöntemleri

Her yol Roma’ya çıkmaz; bazı yollar Sofya’ya, bazılarıysa kimlik kartınıza "Bulgaristan vatandaşı" yazdıracak bir sürece çıkar. Bulgaristan vatandaşlığına başvurmanın birden fazla yolu vardır ve her biri farklı bir hayat hikâyesine hitap eder. Tıpkı satrançtaki hamleler gibi her adımın bir amacı, her hamlenin bir riski ve getirisi vardır.

Aşağıda bu başvuru yollarını sırayla ele alalım. Kimi doğuştan gelen bir hak gibi görünür, kimi yılların emeğini, sabrını, hatta sermayesini gerektirir.

Doğum Yoluyla Vatandaşlık

"Orada doğduysan, oranın vatandaşısındır," diyorsanız... İşte burada durup düşünmek gerek.

Doğum yoluyla vatandaşlık, hukuk dilinde jus soli (toprak esasına dayalı vatandaşlık) veya jus sanguinis (kan bağı esasına dayalı vatandaşlık) olarak ikiye ayrılır. Bulgaristan bu konuda jus sanguinis sistemini benimser. Yani mesele bir tek nerede doğduğunuz değil, kimin çocuğu olduğunuzdur.

Eğer anne ya da baba Bulgar vatandaşıysa, çocuk da otomatik olarak Bulgaristan vatandaşı olur.
Oysa yalnızca Bulgaristan topraklarında doğmuş olmak, ebeveynler yabancıysa, doğrudan vatandaşlık vermez.

Halk arasında yanlış bilinen: “Çocuk Bulgaristan’da doğdu, otomatik Bulgar vatandaşı oldu.”
Hayır, öyle değil. Vatandaşlık burada soy bağına göre işler.

Karmaşıklık?
Eğer ebeveynlerden biri yurtdışında yaşayan bir Bulgar göçmense, bazı durumlarda çocuğun vatandaşlığı için evlilik tarihi, velayet durumu gibi detaylar da sürece etki edebilir.

Evlilik Yoluyla Vatandaşlık

Aşkın milliyeti olmaz, derler. Ama hukukun olur.

Bir Bulgar vatandaşıyla evlenmek, Bulgaristan vatandaşlığına giden yollardan biridir. Lakin bu yol, basit bir evlenme işlemiyle tamamlanmaz; aşkın belgelenmesi, sürecin gerçekliğinin kanıtlanması gerekir. Çünkü sahte evlilikler üzerinden vatandaşlık alma girişimleri, devletlerin uzun süredir radarında.

Gerekli Şartlar:

1. Evliliğin en az 3 yıl sürmesi gerekir.
2. Evliliğin gerçek olduğunun ispatlanması gerekir (beraber yaşanması, ortak çocuk, sosyal medya takibi bile gerekebilir).
3. Bulgaristan’da yasal ikamet şartı aranır.

Halk yorumu: “Bulgar biriyle evlen, işi çözersin.”
Evet ama… "çözersin" demek biraz eksik. Aşk kadar sabır da gerek.

Yatırım Yoluyla Vatandaşlık

Parayla saadet olur mu? Belki hayır… ama vatandaşlık? Evet.

Bulgaristan, AB ülkeleri arasında yatırım yoluyla vatandaşlık sunan sistemlerden birine sahiptir. Bu sistem, yüksek gelirli bireylerin ülkeye sermaye getirmesini teşvik eder.

Şartlar:

• En az 1 milyon BGN (yaklaşık 500.000 Euro) değerinde devlet tahvili alımı
• Alternatif olarak belirli sektörlerde yatırım yapılması (misal olarak teknoloji, tarım, sanayi)
• Belli bir süre yatırımın korunması
• Adli sicil kaydının temiz olması

2023 verilerine göre, yatırım yoluyla vatandaşlık başvurularının %60'ı reddedilmiştir. Neden mi? Yatırım miktarının belgelenememesi, şüpheli kaynaklar, ya da yetersiz evraklar.

Yaygın kanaat: “Paran varsa her kapı açılır.”
Doğru, ama Bulgaristan kapısı önce belgeleri görmek ister, sonra kim olduğunu sorar.

Uzun Süreli İkamet ile Vatandaşlık

Bazen bir yere ait olmak zamanla olur. Bir gün uyanırsın ve orası artık “memleket” olmuştur.

Uzun süreli ikamet ile vatandaşlık, Bulgaristan'da belirli bir süre kesintisiz ikamet eden kişilere sunulan bir vatandaşlık türüdür. Bu hem daha doğal hem de daha sabır isteyen bir seyirdir.

Süreç:

1. En az 5 yıl boyunca Bulgaristan’da yasal ikamet
2. Süreç boyunca devlet dilinde (Bulgarca) temel seviye yeterlilik
3. Geçimini yasal yollarla sağladığına dair belgeler
4. Temiz bir adli sicil kaydı
5. Bulgar kültürüne uyum (Bu genellikle mülakatta ölçülür.)

Özellikle Türkiye'den gelen göçmen ailelerin ikinci kuşak üyeleri bu yolu sıklıkla tercih etmektedir. Hem duygusal hem sosyolojik bir yönü vardır: “Dedemin köyüne geri döndüm,” cümlesi burada romantik değil, bunun yanı sıra hukuki bir başlangıç da olabilir.

Bu dört temel yöntem dışında, bazı istisnai durumlar (mesela devlet tarafından doğrudan verilen onursal vatandaşlık) da mevcuttur. Ne var ki çoğu birey yukarıdaki dört ana yolun birinden ilerlemeyi tercih eder. Her birinin kendine has yolculuğu, evrakları, sabır sınavı ve nihayetinde kazandırdığı "yeni bir kimlik" vardır.

Başvuru Süreci ve Zaman Çizelgesi

Bir vatandaşlık başvurusu, yalnızca birkaç form doldurmakla bitmez; bu işleyiş bir orkestra gibidir. Her evrak bir nota, her prosedür bir enstrüman... Yanlış bir tonda, eksik bir belgede melodi bozulur. O yüzden adım adım, dikkatle ilerlemek gerekir. Özellikle Bulgaristan gibi bürokrasinin detaylarla örüldüğü bir ülkede, bu süreci doğru yönetmek başvuranın lehine büyük fark yaratır.

Şimdi başvuru sürecinin 3 temel aşamasına göz atalım:

İlk Başvuru ve Gerekli Belgeler

Her yolculuk bir ilk adımla başlar. Bulgaristan vatandaşlığı için o ilk adım, genellikle gerekli belgelerin temini ve ilk başvurunun yapılmasıdır. Yalnız burada hemen bir uyarı yapalım: Hangi yoldan başvurduğunuza göre belgeler değişir.

Ama genel hatlarıyla tüm başvurularda ortak olan belgeler şunlardır:

• Kimlik Belgesi (Pasaport, nüfus cüzdanı vs.)
• Doğum Belgesi (halk arasında "nüfus kayıt örneği" diye bilinir)
• Evliyseniz evlilik cüzdanı ve evlilik tescili
• Sabıka Kaydı (Bulgaristan hem kendi ülkesinden hem başvuranın vatandaşı olduğu ülkeden temiz sicil ister)
• Vatandaşlık Başvuru Formu (Çoğu zaman el ile ve Bulgarca doldurulması gerekir)
• Biyometrik Fotoğraf
• Harç Makbuzu (Başvuru ücreti yatırıldığını gösterir banka dekontu)

Halk arasında duyulanlar:
“Abi kimlik ve pasaport yeterli, zaten Türk'sen alırsın.”
Hayır, işleyiş bundan çok daha detaylı ve bireysel şartlara göre şekillenir.

Belgelerin Hazırlanması ve Sunulması

"Bir dosya hazırla," dediklerinde, akla okul yıllarındaki ödev klasörleri gelmesin. Burada “dosya hazırlamak” deyimi, neredeyse bir sanat icra etmeye benzer. Evrakların her biri noterden onaylı olmalı, bazıları apostil (uluslararası onay mührü) taşımalı, bazılarıysa yeminli tercüme bürolarında çevrilmiş olmalıdır.

Dikkat edilmesi gerekenler:

1. Tercüme: Belgeler Bulgarca’ya yeminli tercümanlarca çevrilmelidir. Google Translate değil!
2. Noter Onayı: Her belgenin aslıyla uyumlu olduğunun resmi onayı gerekir.
3. Apostil Şartı: Türkiye'den alınan birçok belge, Bulgaristan makamlarında geçerli olabilmesi için apostillenmiş olmalıdır.
4. Dosya Teslimi: Başvurular Bulgaristan Adalet Bakanlığı’na ya da Bulgaristan Konsolosluklarına bizzat yapılır.

Bazı konsolosluklar ön başvuru talep eder, bazıları belgeleri kontrol etmeden kabul etmez. Bu yüzden başvuru öncesi her temsilciliğin prosedürünü kontrol etmek gerekir.

Küçük tavsiye: Evrakları teslim ederken kopyalarını saklayın, çünkü bazı belgeler yalnızca tek seferlik temin edilebiliyor.

Değerlendirme Süreci ve Beklenen Süreler

"Verdik evrakları, şimdi ne olacak?" sorusu, başvuran herkesin içinden geçirdiği sessiz bir çığlıktır. Ama unutmayın, bu aşamada zaman bazen geçmez, bazen de arşivlerde kaybolur.

Vatandaşlık başvurusu, Bulgaristan’da ortalama 12 ila 24 ay içinde sonuçlanır. Fakat bu süre, başvurulan yönteme ve dosyanın durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Aşamalar:

1. İlk Kontrol: Evraklar eksiksiz mi, resmi biçime uygun mu?
2. İç İşleri Bakanlığı İncelemesi: Adli sicil, güvenlik ve istihbarat kontrolleri.
3. Adalet Bakanlığı Değerlendirmesi: Özellikle evlilik ve soy bağı gibi karmaşık dosyalar burada uzun süre kalabilir.
4. Cumhurbaşkanlığı Onayı: Nihai karar makamı; vatandaşlık burada resmileşir.
5. Yemin ve Kimlik Teslimi: Vatandaşlık yemin töreni yapılır ve Bulgar kimlik belgeleri düzenlenir.

Ortalama süreler (güncel istatistiklerle):

• Evlilik yoluyla başvuru: 18-24 ay
• Yatırım yoluyla başvuru: 12-18 ay
• Uzun süreli ikamet: 24 ay ve üzeri
• Soy bağına dayalı başvurular: 6-12 ay (evrak eksiksizse)

Halk arasındaki söylem: “Bir sene oldu, hâlâ haber yok.”
Evet, ne yazık ki işlemler zaman alır. Ama bilinmeli ki: Evraklar ne kadar düzenli ve doğruysa, bekleme süresi o kadar kısalabilir.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler

Vatandaşlık başvurusu bir anlamda “ben artık sizden biriyim” deme biçimidir. Ama elbette, bunu dilekçeyle söylemek yetmez; kanıtlamanız gerekir. Bulgaristan, bu konuda titizdir. Kim olduğunuz, neden başvurduğunuz, siciliniz, geçiminiz, hatta bazen niyetiniz… Hepsi belgelerle konuşur.

Aşağıdaki evraklar, başvuru türüne göre az ya da çok farklılık gösterebilir. Yine de temel olarak her başvurunun bel kemiği şunlardır:

Başvuru sürecinde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Belgeleri hazırlamak bir şey, onları doğru biçimde sunmak başka bir şeydir. İşte detaylarda boğulmadan ama hata da yapmadan ilerlemeniz için bazı önemli noktalar:

1. Belgelerin Güncelliği

Belgelerin çoğunun geçerlilik süresi vardır (mesela sabıka kaydı genellikle 3 ay içinde alınmış olmalı). Eski belgelerle başvuru yaparsanız, dosya reddedilmez ama “tamamlayın” diye geri gönderilir. Yani zaman kaybı…

2. Tercüme ve Noter Onayı

Belgeler bir tek tercüme edilmekle kalmamalı, yeminli tercüman tarafından çevrilmiş ve noterden tasdiklenmiş olmalı. “Bir arkadaş çevirdi” cümlesi burada işe yaramaz.

3. Apostil Şartı

Türkiye’de düzenlenen resmi belgelerin Bulgaristan’da geçerli sayılması için apostil şerhi taşıması gerekir. (Bu, belgeye uluslararası geçerlilik sağlayan damgadır.)

4. Evrak Uyumu

Bazı kişilerde farklı belgelerde isim-soyisim uyuşmazlıkları görülür (misal nüfus cüzdanında "Ahmet", doğum belgesinde "Ahmett"). Bu tür farklılıklar mutlaka açıklanmalı ve destekleyici belgeyle sunulmalı. Yoksa başvuru durdurulur.

Yaygın hata: “Belgelerimi Türkçe verdim, nasıl olsa okurlar.”
Hayır, Bulgar makamları yalnızca Bulgarca belgeleri resmî kabul eder.

Başvuru reddedilirse ne yapılmalıdır?

“Ben tüm belgeleri verdim, ama yine de ret aldım.”
Bu cümleyi duymak can sıkıcı olabilir ama sürecin doğasında var. Bulgaristan vatandaşlık başvuruları koşulsuz kabul edilmeyen bir alandır. Red gelmesi, dünyanın sonu değil; hatta bazen yeni bir başlangıcın anahtarıdır.

Reddedilme Nedenleri:

• Eksik ya da hatalı evrak sunulması
• Güvenlik soruşturmasında olumsuz bilgiye rastlanması
• Sahte evlilik şüphesi
• Belgeler arasında tutarsızlık
• Dil veya ikamet gibi yükümlülüklerin yerine getirilmemesi

Reddedilirse Ne Yapılır?

1. Resmî Gerekçeyi Bekleyin
   Bulgaristan makamları yazılı olarak neden reddedildiğini bildirir. Bu belge çok önemlidir; çünkü yeniden başvuruda aynı hatayı tekrarlamamak için yol göstericidir.
2. İtiraz Hakkı
   Ret kararına karşı 30 gün içinde itiraz edilebilir. Genellikle Bulgaristan Adalet Bakanlığı’na yazılı dilekçeyle başvuru yapılır.
3. Yeni Başvuru
   Reddedildikten sonra, başvuru şartlarını yeniden sağlayarak tekrar başvurma hakkınız vardır. Fakat önce hataların düzeltilmesi gerekir.

Sık duyulan yanlış kanaat: “Bir kere reddedildim, bir daha başvuramam.”
Yanlış. Red, süreci kapatmaz. Doğru şekilde yeniden başvurabilirsiniz.

Çifte vatandaşlık mümkün müdür?

"Bulgar vatandaşı olursam, Türk vatandaşlığımı kaybeder miyim?"
Bu soru, başvuru sürecindeki en sık sorulan ve en çok yanlış anlaşılan konulardan biridir.

Cevap: Evet, çifte vatandaşlık mümkündür.

Bulgaristan, çifte vatandaşlığa izin verir.
Türkiye de, belirli şartlar sağlandığında çifte vatandaşlığı kabul eder.

Yalnız her iki ülkenin de bilgilendirme ve kayıt yükümlülükleri vardır:

• Bulgar vatandaşlığı aldıktan sonra bunu Türk makamlarına bildirmeniz gerekebilir (Nüfus Müdürlüğü veya konsolosluk aracılığıyla).
• Her iki ülkenin pasaportunu taşıyabilirsiniz, buna karşın hangi ülkenin sınırından giriyorsanız o pasaportu kullanmalısınız (uluslararası hukukta “giriş pasaportu ilkesi”).

Not: Bulgaristan vatandaşlığı alırken, eğer başka bir ülkenin vatandaşlığınızdan feragat etmeniz istenirse (bazı özel durumlar hariç), bu genellikle istisnaî ve çok nadirdir.

Kamu algısı: “İki ülkenin vatandaşı olursan sorun çıkar.”
Doğru yönetilirse, hiçbir sorun çıkmaz. Ama gerekli bildirimleri yapmazsanız ileride bürokratik engellerle karşılaşabilirsiniz.

Bulgaristan Vatandaşlığı Nasıl Alınır? Hakkında En Sık Sorulan 5 Soru

 

1. Bulgaristan vatandaşlığı almak için Bulgarca bilmek zorunlu mudur?

Evet, Bulgaristan vatandaşlığı başvurusu yaparken Bulgarca dil yeterliliği aranır. Başvuru sahiplerinin Bulgaristan Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından onaylanan Bulgarca bildiklerine dair bir belgeye sahip olmaları gerekmektedir.

2. Bulgaristan vatandaşlığı başvurusu için yaş sınırı var mıdır?

Evet, başvuru sahiplerinin reşit, yani 18 yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir. Lakin, 18 yaşından küçükler, ebeveynlerinin izniyle başvuru yapabilirler.

3. Bulgaristan vatandaşlığı başvurusu için sabıka kaydı gerekli midir?

Evet, başvuru sahiplerinin adli sicil kaydının temiz olması gerekmektedir. Hem Bulgaristan'dan hem de başvuru sahibinin vatandaşı olduğu ülkeden alınacak sabıka kayıtları başvuru dosyasına eklenmelidir.

4. Bulgaristan vatandaşlığı başvurusu için finansal bir gereklilik var mıdır?

Evet, başvuru sahiplerinin Bulgaristan'da geçimini sağlayacak bir işe sahip olmaları veya yeterli mali kaynaklara sahip olduklarını belgelemeleri gerekmektedir. Bu başvuru sahibinin Bulgaristan'da yaşayabileceğini ve topluma katkıda bulunabileceğini gösterir.

5. Bulgaristan vatandaşlığı almak için hangi yollar mevcuttur?

Bulgaristan vatandaşlığına başvurmanın birkaç yolu vardır:

• Soy Bağı (Descent): Ebeveynlerinizden biri Bulgar vatandaşıysa, vatandaşlık başvurusu yapabilirsiniz.
• Evlilik: Bir Bulgar vatandaşıyla en az 3 yıl evli olanlar, belirli şartları sağladıklarında vatandaşlık başvurusu yapabilirler.
• Yatırım: Belirli bir miktarda yatırım yaparak, yatırımcı programları aracılığıyla vatandaşlık elde etmek mümkündür.
• Uzun Süreli İkamet: Bulgaristan'da belirli bir süre (genellikle 5 yıl) yasal olarak ikamet edenler, vatandaşlık başvurusu yapma hakkına sahip olabilirler.

 

Faydalı Kaynaklar

Bulgaristan Adalet Bakanlığı (Ministry of Justice of the Republic of Bulgaria)

Web sitesi: https://justice.government.bg

Açıklama:
Vatandaşlık başvurularının değerlendirilmesinden sorumlu olan birincil kurumdur. Resmî prosedürler, başvuru formları, başvuru süreciyle ilgili mevzuatlar burada yayınlanır.

Bulgaristan Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçiliği - Konsolosluk Bölümü

Web sitesi: https://sofya-be.mfa.gov.tr

Açıklama:
Türkiye’de yaşayan Bulgaristan vatandaşları ya da vatandaşlık başvurusu yapmak isteyen kişiler için en pratik ve güncel bilgilere ulaşılabilecek resmi kaynaktır. Konsolosluk işlemleri, belge onayları ve çifte vatandaşlık duyuruları burada yer alır.

EUR-Lex – Avrupa Birliği Hukuku Portalı

Web sitesi: https://eur-lex.europa.eu

Açıklama:
Bulgaristan, bir AB üyesi olarak vatandaşlıkla ilgili düzenlemelerinde Avrupa Birliği hukukuna bağlıdır. Bu siteden Bulgaristan'ın vatandaşlıkla ilgili yükümlülükleri, göçmen hakları ve çifte vatandaşlık konusundaki AB mevzuatları takip edilebilir.