Sofya'da Hukuki Danışmanlık

Sofya. Bir şehirden fazlası. Adını antikçağda bilgelikten alan (Yunanca Sophia), Balkanlar'ın göbeğinde yer alan bu kadim kent, yüzyıllardır ticaret yollarının kesişim noktası olmuş; şimdi ise çağdaş yatırımcıların dikkatini çeken, çok katmanlı bir fırsatlar haritasına dönüşmüş durumda.

Bir yatırımcı sebebiyle şehirlerin kıymeti yegâne sermayeyi büyütme ihtimaliyle ölçülmez. Şehir, bir sinir ağı gibidir: içinde hukuk, ekonomi, kültür, bürokrasi ve insan sermayesi gibi birbirine bağlı devreler çalışır. Sofya da bu devrelerin oldukça yoğun biçimde aktığı bir merkez hâline gelmiştir.
Neden mi?

• Bulgaristan, Avrupa Birliği üyesi olması nedeniyle hem AB fonlarından yararlanma hem de geniş pazarlara engelsiz erişim avantajı sunar.
• İş gücü maliyetleri, Batı Avrupa ortalamasının %40 altındadır (Eurostat, 2023).
• Girişimcilik iklimi, son 5 yılda %120 büyüme göstermiştir.
• Vergi oranları %10 gibi sabit ve rekabetçi bir düzeydedir (şirket vergisi).

Ama her şey bu kadar basit değil.

Zira bir yatırım planı, yalnızca ekonomik parametrelerle değil, belirtmek gerekir ki hukuki çerçeveyle de anlam kazanır. Şunu unutma; Bir yatırım ne kadar kazançlı görünürse görünsün, hukuki zemini sağlam değilse, o kazanç bir illüzyondan ibarettir.

Burada hukuki danışmanlığın rolü, bir haritacının pusulası gibidir.
Yol bellidir belki, ama patika karmaşık; tabelalar eski, bazen eksik; bazı kavşaklar da tek yerel halkın bildiği türden.

Hukuki Danışmanlık Ne İşe Yarar?

İşte tam bu noktada devreye girer hukuki danışman.
O halde, yatırım hukuku nedir?
Basitçe söylemek gerekirse: Yatırımın planlanmasından uygulanmasına kadar geçen süreçte yatırımcının haklarını koruyan, riskleri yöneten ve devletle olan ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır.

Yabancı yatırımcının şirket kurma, işçi çalıştırma, mülkiyet edinme gibi adımlarda karşılaşabileceği her detay, yatırım hukuku kapsamında değerlendirilir.
"Due diligence" (ön inceleme) gibi kavramlar halk arasında çoğu zaman "risk analizi" veya "kapsamlı ön araştırma" olarak bilinir ve yatırımcının hukuki engellere takılmaması uğuruna yapılır.

Yani yatırımcının ilk adımı atarken yanında bir hukukçu yoksa, ayakkabısını giymeden yola çıkmış demektir.
Ve bu yolda taş çoktur.

Sofya'da Şirket Kuruluşu ve Hukuki Süreçler

Sofya'da şirket kurmak, dışarıdan bakıldığında sıradan bir bürokratik işlem gibi görünse de, işin içine girildiğinde bu ilerleme, stratejik bir satranç oyunu kadar dikkat ve öngörü ister. Her hamle önceden hesaplanmalı; çünkü her evrak, her imza, her vergi beyanı, gelecekteki yatırımın hukuki kaderini şekillendirebilir.

Tıpkı bir bina inşa ederken önce sağlam bir temel atılması gerektiği gibi, iş dünyasında da doğru şirket türünü seçmek, kurucu belgeleri eksiksiz hazırlamak ve yasal yükümlülükleri anlamak, başarının altyapısını oluşturur. Şimdi haydi bu süreçleri biraz yakından, detaylarıyla, ama halkın da anlayabileceği bir dille inceleyelim.

Şirket Türleri ve Özellikleri

Sofya’da şirket kurmak isteyen bir yatırımcının önünde birkaç farklı yol vardır. Ama her yol, farklı bir araçla gidilir.

1. OOD (Limited Şirket)
   En yaygın tercih edilen türdür. Türkiye’deki “Limited Şirket” yapısına karşılık gelir.
   – Minimum 1 leva sermaye yeterlidir (evet, yalnız 1!).
   – En az bir yönetici ve bir ortak gereklidir.
   – Ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır.
2. AD (Anonim Şirket)
   Daha büyük ölçekli yatırımlar sebebiyle uygundur.
   – Minimum sermaye 50.000 leva’dır.
   – Hissedar yapısı karmaşıktır; halka açılma imkanı vardır.
   – Türkiye’deki Anonim Şirket mantığına çok benzer.
3. Şube Açma (Branch)
   Mevcut bir yabancı şirketin Bulgaristan’daki uzantısıdır.
   – Tüzel kişilik kazanmaz (yani bağımsız bir yapı değildir).
   – Kar ve zarar doğrudan ana şirkete yansır.

Tüzel kişilik: Hukuken birey gibi haklara ve borçlara sahip olabilen kurum veya yapıdır.
Sınırlı sorumluluk: Şirket ortaklarının şirket borçlarından şahsi malvarlıklarıyla değil, yegâne şirkete koydukları sermaye oranında sorumlu olmalarıdır.

Kuruluş Aşamaları ve Gerekli Belgeler

Şirket kurma süreci, kafede oturup dilekçe yazmak kadar rahat değil belki ama korkulacak kadar da karmaşık değil – tabii ki bir hukuki danışman eşlik ediyorsa. Çünkü her belge, aslında bir anlam dünyasının kapısını aralar. Ve yanlış bir belge, o kapının arkasına geçmenizi engeller.

Aşamalar:

1. Şirket isminin belirlenmesi ve rezerve edilmesi
2. Ana sözleşmenin hazırlanması (statü – şirketin kurallar bütünüdür)
3. Sermayenin banka hesabına yatırılması
4. Noter işlemleri
5. Ticaret Sicili'ne kayıt
6. KDV kaydı (opsiyonel ama önerilir)

Gerekli Belgeler:

• Kurucu ortakların kimlik fotokopileri
• İmza sirküleri
• Adres beyanı
• Banka sermaye dekontu
• Ana sözleşme

Ticaret Sicili: Bulgaristan’da faaliyet göstermek isteyen her şirketin kayıtlı olmak zorunda olduğu devletin resmi şirketler kayıt sistemidir.
Noter tasdiki: Resmî bir belgenin geçerliliğini kanıtlayan, noter huzurunda yapılan yasal onay işlemidir.

Vergi Avantajları ve Teşvikler

Sofya’nın cazibesini yalnız coğrafi konumu ya da düşük iş gücü maliyetine bağlamak, elmayla yalnızca kabuğunu yiyerek yetinmek olur. Zira Bulgaristan’ın yatırım dostu ikliminin asıl sırrı, vergi sistemindeki sadeleşmiş ve teşvik dolu yapıdır.

Kurumsal Vergi Oranı: %10
Avrupa’daki en düşük kurumsal gelir vergisi oranlarından biri.

KDV Oranı: %20
Yalnız bazı sektörlerde (bir örnek verelim yazılım ihracatı) muafiyet veya iade imkanı vardır.

Temettü Vergisi: %5
Ortaklara dağıtılan kârdan alınan vergi çok düşüktür.

İstihdam Teşvikleri:
Devlet, belirli bölgelerde istihdam yaratan yatırımcılara doğrudan hibe ve vergi indirimi sunar.

Teşvik belgesi: Devletin yatırımcıya verdiği, belirli avantajlardan yararlanmasını sağlayan resmî belgedir.
Temettü: Şirketin elde ettiği kârdan ortaklara dağıttığı paydır.

Bu aşamada yatırımcı sebebiyle en önemli şey, yalnızca teşvikleri öğrenmek değil; hangisinin kendi iş modeline uygun olduğunu analiz etmektir. İşte bu noktada hukuki danışmanlık bir yön bulma aracı, hatta kimi zaman bir kriz anında “panik butonu” gibidir.

 

Yatırımcılar İçin Hukuki Danışmanlık Hizmetleri

Bir yatırımcı uğuruna hukuki danışman, yalnızca kriz anlarında başvurulan bir “yangın söndürücü” değil; işin daha ilk adımında devreye giren bir rehberdir. Zira yatırım, yalnızca para koymak değil; birlikte güvenli bir zemine adım atmaktır.
O zeminin ne kadar sağlam olduğu ise yasal çerçeveyle doğrudan ilgilidir.

İşin doğrusu şu:
Bir yatırım, doğru danışmanlıkla büyür; yanlış sözleşmeyle batar.
Bir fikrin değeri, yine de korunabildiği sürece anlam kazanır.
Gidişat boyunca yapılacak hukuki hatalar, yatırımın geleceğini ipotek altına alabilir.

o nedenle yatırım sürecine eşlik eden hukuk danışmanı, bir anlamda yatırımcının gözüdür, kulağıdır; bazen sesi olur, bazen de freni.

Yatırım Süreçlerinde Hukuki Destek

Bir yabancı yatırımcının Sofya’da atacağı her adım, farklı yasal kontrollere ve bürokratik engellere tabi olabilir. İşte bu aşamalarda hukuki danışmanlık, haritayı okuyabilen bir yol arkadaşı gibi iş görür.

Hukuki destek hangi alanları kapsar?

1. Şirket kuruluşu sırasında resmi belgelerin hazırlanması, çevirilerinin onaylanması, noter işlemleri
2. Gayrimenkul ediniminde taşınmazın geçmişe dönük mülkiyet kontrolü (tapu araştırması)
3. Yasal uyumluluk (compliance) sürecinde yerel yasalarla şirket politikalarının uyumlu hale getirilmesi
   (compliance = bir şirketin yerel ve uluslararası mevzuata uygun hareket etmesi)
4. Çalışma izinleri ve oturum izinleri uğuruna başvuru dosyalarının hazırlanması
5. Teşvik başvurularında gerekli formların doldurulması, ilgili kurumlarla iletişim

Örnek:
Bir yatırımcı, Sofya’da güneş enerjisi santrali kurmak istiyor diyelim.
Teknik plan tamam, finansman hazır. Buna karşın enerji piyasası düzenlemeleri, çevresel etki analizleri ve yerel yönetmelikler konusunda bilgi sahibi olmadan yola çıkarsa, yatırımcı rotasını çizerken aslında pusulası olmayan bir gemiye benzer.

Sözleşmelerin Hazırlanması ve İncelenmesi

Sözleşmeler, yatırımın omurgasıdır. İyi hazırlanmış bir sözleşme, ileride çıkabilecek anlaşmazlıkların önüne geçer; kötü hazırlanmış bir sözleşme ise “anlaşarak ayrılmanın” bile mümkün olmadığı bir hukuki çıkmaza dönüşebilir.

Hukuki danışmanın sözleşmelerdeki rolü nedir?

• Satış sözleşmeleri, hizmet alım sözleşmeleri, ortaklık anlaşmaları gibi temel belgelerin hazırlanması
• Yerel mevzuata uyumlu hale getirilmesi
• “Mücbir sebep” (force majeure – beklenmedik olaylar) gibi kritik maddelerin detaylandırılması
• Tarafların hak ve yükümlülüklerinin dengeli bir biçimde dağıtılması
• Gerekirse sözleşmelerin noter huzurunda resmileştirilmesi

Mücbir sebep (force majeure): Tarafların kontrolü dışında gelişen ve sözleşmenin ifasını imkânsız hâle getiren olaylar (doğal afet, savaş, pandemi vb.)

Küçük bir detay gibi görünen bir madde, misal "cezai şart", ileride büyük bir mali sorumluluğa dönüşebilir. İşte böylece her sözleşme, bir gözlüğün camı gibi dikkatle cilalanmalıdır.

Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması

Sırf sermaye değil; fikir de korunması gereken bir yatırımdır. Hele ki teknoloji, yazılım, tasarım, marka veya içerik üretimi alanlarında faaliyet gösteren bir girişimden söz ediyorsak, fikri mülkiyet haklarının korunması, maddi varlıklardan çok daha büyük bir öncelik hâline gelir.

Sofya’da faaliyet gösteren yatırımcıların özellikle dikkat etmesi gereken başlıklar:

• Marka tescili (Trademark Registration): Şirket adının, logosunun veya ürün isminin Bulgar Patent Ofisi'ne kaydettirilmesi
• Patent başvuruları: Ürün ya da teknolojiye ait buluşların yasal korumaya alınması
• Telif hakları: Yazılım, edebiyat, müzik gibi eserlerin sahibine ait olduğunu gösteren koruma sistemi
• Lisanslama ve devir sözleşmeleri: Fikri hakların kullanımının başka kişilere devredilmesi veya kiralanması

Fikri Mülkiyet: Bir kişinin ya da kurumun ürettiği özgün fikirler, icatlar, tasarımlar veya sanat eserleri üzerindeki yasal sahiplik hakkıdır.

Unutma:
“Bir fikri korumak, onu bulmaktan daha zor olabilir.”
O yüzden iyi bir hukukçu, fikri mülkiyet dünyasında bir çeşit bekçi köpeği gibidir; görünmeyen tehlikelere karşı hep tetiktedir.

 

Tüm bu hizmetlerin ortak noktası, yatırımcının Sofya’daki faaliyetlerini yalnız yasal hale getirmek değil; belirtmek gerekir ki sürdürülebilir ve güvenli bir zemine oturtmaktır. Çünkü bir yatırımın sağlamlığı, yalnızca kâr grafiğiyle değil; temeline konulan hukuki taşlarla da ölçülür.

Sofya'da Karşılaşılabilecek Hukuki Sorunlar ve Çözüm Yolları

Her yatırım hikâyesi, düz bir çizgide ilerlemez. Bazen işler iyi gider, bazen ise tablonun gölgeleri büyür.
Yatırımcının yolculuğu, tıpkı bir romanın kahramanı gibidir: Engellerle karşılaşır, kimi zaman düşer, kimi zaman öğrenir. Önemli olan, bu engelleri önceden tanımak ve düşmeden önce nasıl ayakta kalınacağını bilmektir.

Sofya gibi yükselen bir ekonomik merkezde bile, yatırımcının karşısına çıkabilecek hukuki sorunlar vardır.
Yine de her sorun kendi çözümünü de beraberinde taşır.
Burada devreye proaktif hukuki danışmanlık girer. Yani sorunlar çıkmadan önce önlem almak; çıkarsa da hızla müdahale etmek. Hadi haydi bu olası sorunlara ve çözüm yollarına birlikte bakalım.

İş Hukuku ve Çalışma İzinleri

Sofya'da yatırım yapan bir girişimci, bir noktada yerel ya da yabancı personel çalıştırmak isteyecektir. Halbuki insan kaynağına dair kararlar, yegâne “nitelikli mi?” sorusuyla bitmez; “hukuken uygun mu?” sorusu çok daha belirleyicidir.

Karşılaşılabilecek Sorunlar:

• Yabancı çalışanlara çalışma izni alınmadan istihdam sağlanması
• Sözleşmelerin Bulgar İş Kanunu'na (Labour Code) aykırı düzenlenmesi
• Haksız işten çıkarmaya bağlı tazminat davaları
• Fazla mesai, yıllık izin, maaş bordroları gibi konularda belge eksiklikleri

Çalışma izni: Bir yabancı vatandaşın Bulgaristan’da yasal olarak çalışabilmesini sağlayan resmî izindir.

Çözüm Yolları:

• Her çalışan sebebiyle iş sözleşmesinin hukuki danışman gözetiminde hazırlanması
• Yabancı çalışanlar uğuruna önce “oturum izni”, ardından “çalışma izni” başvurusunun yapılması
• İşten çıkarma sürecinin yasal prosedürlere uygun şekilde belgelenmesi
• İK departmanının düzenli olarak iş hukuku eğitimi alması (evet, bu bir lüks değil, gereklilik!)

Bir yatırımcı düşünün, mükemmel bir teknik kadro kurdu ama yanlış işten çıkarma sebebiyle açılan dava yüzünden milyonlarca leva tazminat ödedi.
İşte hukuk bazen, kazandığınızı değil; kaybetmenizi engelleyerek sizi korur.

Vergi Uyuşmazlıkları ve Çözüm Mekanizmaları

Vergi, yatırımcının hayatında bazen en sessiz ama en derin meselelerden biridir. Özellikle farklı ülkelerden gelen yatırımcılar uğuruna vergi mevzuatı, gibi başka bir dil gibi konuşur.
Ve unutulmamalıdır ki: Vergi dairesiyle dostluk, her yatırımcının en kârlı ilişkilerinden biridir.

Olası Sorunlar:

• KDV iade taleplerinin reddedilmesi
• Vergi beyannamelerinde eksik/hatalı bildirimler
• Uluslararası çifte vergilendirme sorunları
• Vergi denetimlerinde iş birlikçi olmayan kayıt düzeni

Çifte Vergilendirme: Bir yatırımcının hem Bulgaristan'da hem de kendi ülkesinde aynı kazanç uğuruna vergi ödemesi anlamına gelir. Oysa bazı ülkelerle yapılan anlaşmalar sayesinde bu durum engellenebilir.

Çözüm Önerileri:

• Vergi beyannamelerinin deneyimli mali müşavir ve hukukçular eşliğinde hazırlanması
• KDV iadesi uğuruna sağlam belge ve kayıt sistemi kurulması
• Bulgaristan ile yatırımcının vatandaşı olduğu ülke arasındaki çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının incelenmesi
• Uyuşmazlık durumunda Vergi Mahkemesi veya İdare Mahkemesi üzerinden itiraz yoluna gidilmesi

Vergi davası açmak göz korkutucu gelebilir ama doğru temsilciyle, bu yol çoğu zaman zararı telafi etmenin en etkili şeklidir.

 

Gayrimenkul Alım Satımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırımcının taşınmaz alımı, basit bir “al-sat” işlemi değil; çoğu zaman milyonluk sermayenin bir taş parçasına dönüştüğü kritik bir andır.
Ama işin yalnız tapu müdürlüğünde bittiğini sanmak, haritaya bakmadan dağ geçmeye benzer.

Olası Riskler:

• Tapu kayıtlarında ipotek veya haciz bulunması
• Alınan arsanın imar izni olmaması
• Ortak mülkiyet sorunları
• Sözleşme dışı gizli masraflar (emlak vergileri, harçlar vs.)

İpotek: Taşınmazın üzerinde başka bir kişi ya da kurumun alacak hakkı bulunması
Haciz: Borç sebebiyle taşınmazın mahkeme kararıyla el koyulması

Hukuki Koruma Yöntemleri:

• Satın alma öncesi taşınmazın geçmiş 10 yıllık sicil kaydının incelenmesi
• Tapuda beyan edilen alan ile fiili kullanım alanının karşılaştırılması
• Tapu sözleşmesinin bir hukukçu tarafından hazırlanması, tercümesinin onaylı olması
• Şirketin kendi adına değil, özel amaçlı bir şirket (SPV) aracılığıyla taşınmaz edinmesi (risk izolasyonu sağlar)

Sofya’da bir bina, dışarıdan bakıldığında kusursuz olabilir. Ama içinde evvel zamanlardan kalma bir ipotek varsa, yatırımcı o binanın değil; o binanın yükünün sahibi olur.
İşte bundan ötürü, hukuk gözlüğüyle bakılmadan alınan taşınmazlar, güzel görünen bir tuzağa dönüşebilir.

Hukuki sorunlar kaçınılmaz olabilir. Ama onları öngörebilmek, bir yatırımcının en büyük avantajıdır.
Çünkü asıl mesele sorun yaşamak değil; o sorunla yüzleştiğinizde elinizde nasıl bir kalkan olduğudur.

Hukuki Danışmanlık Hizmeti Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yatırım yolculuğunun belki de en az konuşulan ama en çok belirleyici olan adımı, doğru hukuki danışmanı seçmektir.
Nasıl ki bir mimar, binanın sağlamlığını çizdiği projeyle belirler; hukuk danışmanı da yatırımın ömrünü, görünmeyen ama çok etkili çizgilerle şekillendirir.

Buna karşın burada dikkat edilmesi gereken çok kritik bir gerçek var:
Her avukat danışman olabilir, ama her danışman yatırımcıyı anlayamaz.
Her sözleşme yazılır, ama yalnız bazıları korur.

Bununla birlikte danışman seçimi bir dost seçimi gibidir. Yatırımcının hem fikrine, hem vizyonuna hem de gelecekte yaşayabileceği risklere önceden empatiyle yaklaşabilen biri olmalıdır.

Doğru Danışmanı Seçme Kriterleri

Bir danışmanın özgeçmişi elbette önemlidir ama yalnızca diplomasına bakarak karar vermek, bir kitaba kapağına göre not vermeye benzer. Gerçek seçim, detaylarda gizlidir.

Nelere dikkat edilmeli?

1. Uzmanlık Alanı
   – Danışmanın yatırım, ticaret hukuku, şirketler hukuku veya uluslararası sözleşmeler gibi spesifik alanlarda uzmanlığı olmalı
   – “Her işi yaparım” diyen değil, “bu alanda iyiyim” diyen daha değerlidir
2. Yerel Deneyim
   – Sofya ve Bulgaristan mevzuatına hâkim olmalı
   – Yerel mahkemeler, bürokrasi ve ticaret geleneklerine dair pratik bilgisi bulunmalı
3. Referanslar ve Geçmiş Başarılar
   – Daha önce çalıştığı yatırım projeleri
   – Müşteri memnuniyeti
   – Özellikle uluslararası müvekkillerle olan deneyimleri
4. İletişim Yetkinliği
   – Teknik terimleri sadeleştirerek anlatabiliyor mu?
   – E-posta ve toplantılarda zamanında geri dönüş sağlıyor mu?

Kendi deneyimimden bir not:
“Yanımda yürüyen bir danışmanım oldu, bana hep ‘ne yapmam gerektiğini’ söyledi. Ama sonra bir danışmanla tanıştım; o bir tek ne yapmam gerektiğini değil, neden öyle yapmam gerektiğini anlattı. Fark burada başladı.”

Hizmet Kapsamının Belirlenmesi

Birçok yatırımcı, danışmanlık alırken bir tek “şirketi kurdurur, biter” diye düşünür. Oysa gerçek hukuki danışmanlık, yalnız başlangıçta değil, büyüme ve kriz anlarında da devrede olur.
Ama bu hizmetin sınırlarını en başta netleştirmemek, ileride “ben öyle anlamıştım” cümleleriyle dolu tatsız diyaloglara neden olabilir.

Neleri önceden netleştirmek gerekir?

• Danışmanlığın süresi (kuruluşla mı sınırlı, yoksa sürekli mi?)
• Kapsamı (yegâne belgeler mi hazırlanacak, yoksa müzakerelere de eşlik mi edilecek?)
• İlgili konular (vergi, iş hukuku, fikri mülkiyet gibi başlıkların hangileri dahil?)
• Ek hizmetler (mahkemede temsil, noter işlemleri, çeviri vb. dahil mi?)

Danışmanlık paketi: Bazı hukuk büroları belirli hizmetleri “paket” olarak sunar. Örnek olarak, “şirket kuruluş + vergi numarası + KDV kaydı” gibi. Bu paketlerin içeriği iyi anlaşılmalıdır.

Yatırımcı ile danışman arasındaki ilişki, bir iş ortaklığı gibidir. Şeffaflık bu ilişkinin ilk şartıdır. Ne bekleniyor, ne sunuluyor? Tüm kartlar masada olmalı.

Ücretlendirme ve Sözleşme Şartları

Belki de en çok çekinilen ama en açık konuşulması gereken konu: ücret.
Danışmanlık ücretleri şeffaf belirlenmediğinde, proses ilerledikçe belirsizlik ve güvensizlik artar. Oysa yatırımcının hukuki destek aldığı kişiye güvenmesi, onunla uzun vadeli çalışmasının temelidir.

Ücret yapıları genellikle nasıldır?

1. Sabit ücret (flat fee)
   – Belirli bir hizmet sebebiyle tek seferlik ücret
   – Örn: Şirket kuruluşu = 1200 EUR
2. Saatlik ücret (hourly rate)
   – Danışmanın harcadığı süreye göre ücretlendirme
   – Özellikle karmaşık davalarda tercih edilir
3. Aylık danışmanlık ücreti
   – Sürekli hizmetlerde, bir “retainer” modeliyle aylık sabit ödeme yapılır
4. Başarıya bağlı ödeme (success fee)
   – Özellikle davalarda, dava kazanılırsa ekstra ödeme yapılır
   – Her zaman önerilmez; pazarlık payı içerir

Retainer: Sürekli danışmanlık hizmeti alınacağı zaman, aylık sabit bir ücret karşılığı danışmanın her an ulaşılabilir olmasıdır.
Şeffaflık maddesi: Sözleşmede ücretin hangi koşullarda artabileceği, ek masrafların nasıl bildirileceği yazılmalıdır.

Not:
Her yatırımcı pazarlık yapabilir. Fakat fiyatı düşürmeye çalışmak kadar, verilen hizmetin kapsamını anlamak da önemlidir. Ucuz bir danışmanlık, pahalı bir dava ile sonuçlanabilir.

Kısacası, danışmanlık almak bir maliyet değil, bir sigortadır.
Ve her sigorta gibi, en çok ihtiyaç duyduğunda değil, en başında doğru yapılması gerekir.

Sofya’da Başarılı Bir Yatırım ve İş Yönetimi İçin Hukuki Danışmanlığın Önemi

Sofya’da yatırım yapmak...
Kimi amaçla yalnızca bir iş hamlesi, kimi içinse yeni bir başlangıç.
Ama hangi pencereden bakarsanız bakın, bu zamanda başarıya ulaşmanın görünmeyen ama vazgeçilmez bir mihenk taşı var: hukuki danışmanlık.

Zira yatırım dünyası, yalnızca kâğıt üstünde yapılan planlarla ilerlemez. Gerçeklik, her köşesinde yasal düzenlemelerin beklediği bir labirente benzer.
Ve bu labirentin içinde, yatırımcıyı hem koruyacak hem yönlendirecek sağlam bir rehbere ihtiyaç vardır.

Şunu açıkça söylemek gerek:
Yatırımın matematiği sermayeyle, kimyası ise hukukla kurulur.

İyi bir hukuk danışmanı sayesinde:

• Şirket kuruluşu hatasız ilerler,
• Sözleşmeler su sızdırmaz,
• Vergi yükümlülükleri önceden öngörülür,
• Çalışan ilişkileri yasal zemin üzerinde kurulur,
• Fikri mülkiyet korunur,
• Olası kriz anlarında zarardan kaçınılır.

Tüm bunlar yatırımcının yalnızca “güvende” değil, ek olarak “özgür” hissetmesini sağlar. Çünkü bilirsiniz ki arkanızda hukuki bir zemin, önünüzde açık bir vizyon vardır.

Yatırımcının hikâyesi, okyanusa açılan bir kaptanın hikâyesine benzer.
Yelkenler cesaretle şişirilebilir, harita stratejiyle çizilebilir… ama rotayı koruyan asıl şey, su altındaki akıntıları doğru okuyan bir danışmandır.
Ve Sofya gibi hızla değişen ekonomik sularda, o danışmanın adı hukuktur.

Sofya'da Hukuki Danışmanlık Hakkında En Sık Sorulan 5 Soru

Yabancı yatırımcı olarak Bulgaristan’da banka hesabı açmak zorunda mıyım?

Evet, zorundasınız. Şirket kuruluşu sırasında belirlenen sermaye, Bulgaristan’da açılacak bir banka hesabına yatırılmalı. Bu hesap şirketin mali altyapısını oluşturur ve vergi dairesi ile olan tüm ilişkilerde kullanılır.

Pratik bilgi:
Yabancı yatırımcılar amaçla bazı bankalar ekstra belgeler isteyebilir. Böylece hukuki danışmanınız size hangi bankaların süreci daha hızlı ilerlettiğini önerebilir. Banka hesabı açmak amaçla şahsen Sofya’ya gitmeniz gerekebilir; fakat bazı bankalar, vekâletname ile işlem yapılmasına da izin verir.

Bulgaristan’da şirket kuran biri oturum izni alabilir mi?

Evet, alabilir. Bulgaristan’da şirket kuran yabancı yatırımcılar, belirli şartları sağladıkları takdirde ticari temelli oturum izni alabilirler.

Yalnız bu process otomatik işlemez.
Gereken şartlar:

• Şirketin aktif olması
• Gerçek ticari faaliyette bulunması
• Yerel istihdam yaratması (çoğu durumda en az 10 Bulgar vatandaşı çalıştırmak gibi)

Oturum izni başvurusu Göç İdaresi'ne yapılır ve genellikle birkaç aylık işlem süresi vardır.

Bulgaristan’da şirket kurduktan sonra başka ülkelerde de faaliyet gösterebilir miyim?

Elbette. Bulgaristan’da kurulan bir şirket, Avrupa Birliği üyesi olan diğer ülkelerde de ticaret yapma hakkına sahiptir.
Bu, "Avrupa pasaportu" etkisi gibidir. Yani Bulgaristan merkezli bir şirket, başka AB ülkelerinde şube açabilir, mal ve hizmet satabilir ya da yatırım yapabilir.

Örnek:
Sofya merkezli bir yazılım firması, Almanya’ya hizmet satabilir veya Paris’te bir ofis açabilir – ekstra kurumsal engeller olmadan.

Hukuki danışmanla çalışmak zorunlu mu? Kendi başıma da şirket kurabilir miyim?

Yasal olarak danışman tutmak zorunlu değil. Gelgelelim pratikte bu neredeyse bir gereklilik.
Evet, teorik olarak kendi başınıza başvuru yapabilir, belgeleri teslim edebilir, ticaret siciline kayıt gerçekleştirebilirsiniz. Ama Bulgarca belgeleri doğru okumak, imza prosedürlerini tamamlamak, vergi numarası almak ve KDV kaydı yaptırmak ciddi bilgi gerektirir.

Gerçek hayattan kısa not:
Kendi başına kurulum yapan birçok yabancı yatırımcı, birkaç ay sonra eksik prosedürler nedeniyle ek maliyetler ödemek zorunda kalıyor. Uzun vadede danışmanlık ücreti, bu hatalardan daha düşük kalıyor.

Şirket kurduktan sonra yıllık olarak hangi yasal yükümlülükleri yerine getirmeliyim?

Bu, sıkça gözden kaçan ama çok önemli bir konu.
Bulgaristan’da şirket kurduktan sonra her yıl bazı yasal görevleri düzenli olarak yerine getirmeniz gerekir:

Ana yükümlülükler:

• Yıllık mali rapor sunumu (Bulgar Ticaret Sicili’ne)
• Vergi beyannamesi verme
• KDV beyanı (varsa)
• Sigorta ve çalışan bildirimi (işçi çalıştırılıyorsa)
• Adres değişikliği, ortak yapısı gibi değişikliklerin bildirilmesi

Bu beyanların zamanında verilmemesi para cezalarına, hatta şirketin pasifleştirilmesine yol açabilir. Bu sebeple, yıllık olarak bir muhasebeciyle veya hukuk danışmanıyla süreci yürütmek önemlidir.

Faydalı Kaynaklar

Bulgaristan Yatırım Ajansı (InvestBulgaria Agency – IBA)

https://www.investbg.government.bg/en

Bulgaristan’da yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı girişimcilere teşvikler, sektör analizleri, hukuki ortam ve destek programları hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Resmi devlet ajansıdır.

Bulgaristan Ticaret Sicili (Registry Agency – Commercial Register)

https://portal.registryagency.bg

Bulgaristan’da şirket kurmak isteyen herkesin işlem yaptığı, resmi kayıtların tutulduğu ana platformdur. Kuruluş işlemleri, belge takibi, yıllık beyanname yüklemeleri bu sistemden yapılır.

Bulgaristan Barolar Birliği (Supreme Bar Council of Bulgaria)

https://www.vas.bg/en

Bulgaristan’daki avukatlık sistemini yöneten en üst otoritedir. Yasal temsilcilerin, hukuk danışmanlarının ve avukatların kayıtlı olup olmadığını kontrol edebileceğiniz platformdur.